Jo Walton "In einer anderen Welt" (Wśród obcych) - vademecum młodego fantasty

Wydawnictwo: Golkonda
Tytuł oryginału: Among Others
Data premiery: marzec 2013
Liczba stron 300
Cena: € 14,90

Na tę książkę natknęłam się właściwie przypadkiem. Pewne niewielkie niemieckie wydawnictwo, prowadzone przez ludzi z pasją, skupiających się na tytułach raczej niszowych, ambitniejszych, innych od masowej sieczki z list bestsellerów, zainteresowało się autorką, która za powieść "Wśród obcych" za jednym zamachem zgarnęła nie tylko prestiżową nagrodę HUGO, ale i  NEBULĘ. Choć wyróżnienia te nie zawsze stanowią gwarancję maksymalnej przyjemności czytania, to jednak zdarzało się, że pokazały światu twórców wybitnych. Nie powinno się więc ignorować ich laureatów.

Książka ta okazała się arcydziełem mimikry, kwintesencją niepozorności, skrywającej pod szaroburym płaszczykiem prawdziwą perełkę. I jestem pewna, że znajdzie się wielu czytelników, którzy przeczytawszy ją, dostrzegą tylko ten szarobury płaszczyk i ani śladu perły. 

Pod płaszczykiem zaś kryją się warstwy, przez które warto się przekopać, by dotrzeć do najdelikatniejszej, przepięknej urody koronki. Pierwszą taką siermiężną warstwą jest sama historia Mori, piętnastolatki, która ucieka od matki do obcego jej ojca. Podczas ucieczki ulega wypadkowi i traci siostrę bliźniaczkę. Odtąd porusza się o lasce. Rodzina ojca umieszcza ją w internacie dla dziewcząt, gdzie spędza każdą wolną chwilę na czytaniu, uciekając od nieciekawej rzeczywistości w świat fantastyki. I tak można odczytać tę książkę: straumatyzowana nastolatka kompensuje przeżyte doznania konfabulacją. Ale Morwenna nie jest zwykłą nastolatką: dostrzega rzeczy niewidzialne dla innych osób. Wie na przykład, że jej matka (dla pozostałych niezrównoważona psychicznie dziwaczka) jest niebezpieczną wiedźmą, wie, że magia istnieje, ba, stosuje ją sama, choć odpowiedzialnie i nie dla własnych korzyści, widzi i rozmawia z wróżkami... 

Magia czy konfabulacja?... Wybrany przez autorkę sposób narracji, docieranie do czytelnika za pośrednictwem pamiętnika Mori dopuszcza oba warianty. Jo Walton uświadamia jednak jedno: świat Mori może naprawdę być magiczny. Magia jest wszędzie, realny świat naładowany jest magicznymi znaczeniami, a magiczne relacje często niedostrzegane lub symboliczne. Mori widzi niteczki magii spinające wydarzenia nawet tam, gdzie być może wcale ich nie ma. I tu tkwi perła: w ambiwalencji postrzegania świata. Walton nie narzuca czytelnikowi swej wizji, pozostawia decyzję jemu.

Niezaprzeczalnym atutem jest coś jeszcze, coś, co poruszy wrażliwe struny w każdym książkoholiku: lektury Morwenny. Dziewczyna jest namiętną czytelniczką o dość konkretnym i wyrobionym smaku, pochłania fantastykę, wielbi Tolkiena, kocha Le Guin, ceni Heinleina, pochłania Zelazny'ego, fascynuje ją Delany. Czyta uważnie, krytycznie, ma swoje zdanie i uwielbia się nim dzielić. I ma to szczęście, że znajduje osoby o podobnych pasjach (znajduje? czy na pewno? a może przystąpienie do klubu czytelników fantastyki jest skutkiem magii?), a dyskutowanie o przeczytanych książkach staje się jednocześnie jej odskocznią i spełnieniem. Przyznam, że w fascynacjach Mori odkryłam dawną cząstkę siebie: w podobnym wieku czytałam podobne lub te same książki, zachwycałam się Tolkienem i Le Guin, odkrywałam kamienie milowe fantastyki. Lista lektur Morwenny nie jest może kompendium fantastyki, ale pewnym jej szkieletem i świadectwem okresu, który zrodził najjaśniejsze gwiazdy na firmamencie literatury, bez których fantastyka nie byłaby dziś tym, czym jest.

Niezależnie od tego, do których pokładów się dokopiecie, co w tej książce dostrzeżecie, jedno jest pewne: to czarująca opowieść z silną i sympatyczną i myślącą bohaterką. Mori ma w sobie siłę, otwartość, powagę, pewność siebie graniczącą z arogancją. A jej świat, obojętne magiczny, czy nie, odszedł. Bo dziś już nie ma prostej rzeczywistości bez komórek, internetu i agresywnych mediów. Przypomnijcie sobie, jak to było...

Pierwsze zdanie: "Fabryka brykietów antracytowych w Abercwmboi spowodowała śmierć wszystkich drzew w promieniu ponad trzech kilometrów."
Gdzie i kiedy: Walia, 1979-1980
W dwóch słowach: niepozorna i magiczna
Dla kogo: dla maniaków książkowych, dla rozpoczynających przygodę z fantastyką i tych, którzy się nie śpieszą

Ciepło / zimno: 89°

Poniżej znajdziecie listę lektur głównej bohaterki. Uwzględniłam na niej wszystkie wspomniane tytuły i autorów, ale tylko z poletka fantastycznego (i trochę kryminalnego, zważywszy na Josephine Tey). Pomarańczowym kolorem oznaczyłam tytuły, które ukazały się po polsku. Niektóre z nich mają po kilka wydań, podawałam tylko jedno, z reguły to najwcześniejsze. Jeśli ktoś z Was, sokolookich bibliofilów, dopatrzy się jakiejś pozycji, która została wydana po polsku, a nie znalazła się na liście, to uprasza się o podanie - niech lista będzie pełna!

Lista Morwenny:

1. Adams, Douglas

Hitchhikers Guide to the Galaxy (1979; Autostopem przez galaktykę Zysk i S-ka 1994)

2. Anderson, Poul

The Broken Sword (1971; Zaklęty miecz Alfa 1991)

Ensign Flandry (1966)

Guardians of Time (1960; Strażnicy czasu Phantom Press 1993)

3. Anthony, Piers

Chaining the Lady (1978)

A Spell for Chameleon (1977; Zaklęcie dla Cameleon Rebis 1991)

4. Asimov, Isaac

The End of Eternity (1955; Koniec wieczności Iskry 1969)

Guide to Science (1961)

The Left Hand of the Electron (1971)

5. Boyd, John

Last Starship from Earth (1968; Ostatni statek z planety Ziemia Czytelnik 1979)

6. Bradley, Marion Zimmer

The Spell Sword (1974)

7. Brooks, Terry

Sword of Shannara (1977; Miecz Shannary Rebis 1996)

8. Brunner, John

The Shockwave Rider (1975)

Stand on Zanzibar (1968)

Times Without Number (1962)

9. Cherryh, C.J.

Gate of Ivrel (1976; Brama Ivrel Rebis 1992)

10. Clarke, Arthur C.

Childhood's End (1952; Koniec dzieciństwa RAAP & CIA Books 1992)

Forgotten Enemy (1953; Zapomniany wróg w zbiorze Gwiazda Iskry 1989)

Imperial Earth (1975; Imperialna Ziemia Vis a Vis Etiuda 2011)

2001 (1968; Odyseja kosmiczna 2001 Vis a Vis Etiuda 2012)

11. Coney, Michael

Charisma (1975).

Hello Summer, Goodbye (1975)

12. Cooper, Susan

The Dark is Rising (1973; Ciemność rusza do boju Prószyński i S-ka 1999)

The Grey King (1975; Szary król Prószyński i S-ka 2001)

Silver on the Tree (1977)

13. Delany, Samuel R.

Empire Star (1966; Gwiazda imperium Phantom Press 1992)

Triton (1976)

Babel 17 (1966; Babel 17 Solaris 2008)

The Einstein Intersection (1967; Punkt Einsteina Phantom Press 1992)

14. Dick, Phillip K. The Man in the High Castle (1962; Człowiek z wysokiego zamku Rebis 2011)

15. Donaldson, Stephen

Lord Foul's Bane (1977; Jad Lorda Foula Zysk i S-ka 1994)

16. Engdahl, Sylvia

Beyond the Tomorrow Mountains (1973)

Heritage of the Star (1973)

17. Fisk, Nicholas

Space Hostages (1967)

18. Fowles, John

The Magus (1966; Mag Zysk i S-ka 1992)

19. Garner, Alan

Red Shift (1973)

20. Garrett, Randall

Lord Darcy (1964)

Too Many Magicians (1966)

21. Harrison, Harry

Make Room! Make Room! (1966; Przestrzeni, przestrzeni! CIA-Books – SLARO 1990)

22. Heinlein, Robert A.

Glory Road (1963; Szlak chwały Phantom Press 1993)

Have Spacesuit Will Travel (1958; Wkładaj kombinezon i w drogę Rebis 1990)

The Moon is a Harsh Mistress (1966; Luna to surowa pani Rebis 1992)

The Number of the Beast (1980)

Time Enough for Love (1973)

Waldo and Magic Inc (1950).

23. Henderson, Zenna

Pilgrimage (1961)

The People: No Different Flesh (1966)

24. Herbert, Frank

Dune (1965; Diuna Iskry 1985)

25. Hughes, Ted

Crow (1970)

26. Huxley, Aldous

Brave New World (1932; Nowy wspaniały świat Literackie 1988)

27. Le Guin, Ursula

City of Illusions (1967, Miasto złudzeń Amber 1991)

The Dispossessed (1974; Wydziedziczeni Phantom Press 1993)

The Eye of the Heron (1978; Oko czapli Fenix Publications 1992)

The Farthest Shore (1972; Najdalszy brzeg Phantom Press 1992)

Lathe of Heaven (1971; Jesteśmy snem Phantom Press 1991)

The Wind's Twelve Quarters (1975; Wszystkie strony świata Iskry 1980)

Wizard of Earthsea (1968; Czarnoksiężnik z Archipelagu, Literackie 1982)

The Word for World is Forest (1972; Słowo „las” znaczy „świat” CIA-Books-Svaro wspólnie z Fenix Publications 1991)

28. Lewis, C. S.

Mere Christianity (1952; Chrześcijaństwo po prostu Media Rodzina 2002)

Narnia (1950; Opowieści z Narni Media Rodzina 2008)

Out of the Silent Planet (1938; Z milczącej planety Pelikan 1989)

29. McCaffery, Anne

Dragonflight (1968; Jeźdźcy smoków Rebis 1991)

Dragonsinger (1977; Smoczy śpiewak Książnica 2007)

Dragonsong (1976; Śpiew smoków Książnica 2007)

The White Dragon (1978; Biały smok Książnica 2007)

30. Miller, Walter M.

A Canticle for Leibowitz (1955; Kantyczka dla Leibowitza CIA-Books - SVARO)

31. Moore, Ward

Bring the Jubilee (1955)

32. Niven, Larry & Pournelle, Jerry

The Mote in God's Eye (1974)

33. Niven, Larry

The Flight of the Horse (1969)

A Gift from Earth (1973)

Ringworld (1970; Pierścień Solaris 2010)

World of Ptaavs (1968)

34. Priest, Christopher

A Dream of Wessex (1977)

Inverted World (1974)

35. Richards, Frank (Hamilton, Charles)

Greyfriars (seria) (1947)

36. Roberts, Keith

Pavane (1968)

37. Robinson, Spider

Callahan's Crosstime Saloon (1977)

Telempath (1976; Telempata Bellona 1995)

38. Silverberg, Robert

Born with the Dead (1974)

Dying inside (1972; Umierając żyjemy Rebis 1993)

Stepsons of Terra (1959)

Up the Line (1969; Prądy czasu Prószyński i S-ka 1997)

Revolt on Alpha C (Voyage to Alpha Centauri)

The World Inside (1971; Zamknięty świat Prószyński i S-ka 1997)

39. Simak, Clifford

City (1944; Miasto Amber 1991)

40. Smith, Dodie

The Starlight Barking (1967)

41. Stewart, Mary

The Crystal Cave (1970)

42. Sturgeon, Theodore

»If all Men Were Brothers, Would You Let One Marry Your Sister?« (1967)

A Touch of Strange (1958).

43. Tey, Josephine

Brat Farrar (1949; Bartłomiej Farrar, Iskry 1978)

Daughter of Time (1951; Córka czasu Czytelnik 1974)

44. Tiptree, James Jr.

»And I Awoke and Found Me Here on the Cold Hill's Side« (1971)

»The Girl Who Was Plugged In« (1973)

»Love is the Plan, the Plan is Death« (1973)

»Houston, Houston, Do You Read?« (1976; »Houston, Houston, czy mnie słyszysz?« Zysk i S-ka 2000)

Warm Worlds and Otherwise (1975)

45. Tolkien, J. R. R.

The Lord of the Rings (1954; Władca pierścieni Czytelnik 1961-62 Zysk i S-ka)

Silmarillion (1977; Silmarillion Czytelnik 1981)

The Adventures of Tom Bombadil (1962; Przygody Toma Bombadila Amber 1997)

46. Vonnegut, Kurt

Breakfast of Champions (1973; Śniadanie mistrzów, czyli żegnaj, czarny poniedziałku PIW 1977)

Cat's Cradle (1963; Kocia kołyska Albatros 2002 i inne wyd.)

God Bless You Mr. Rosewater (1965; Niech pana Bóg błogosławi, panie Rosewater Zysk i S-ka 2005)

Sirens of Titan (1959; Syreny z Tytana Da Capo 1997)

Welcome to the Monkey House (1968; Witajcie w małpiarni Zysk i S-ka 2006)

47. Wyndham, John

The Chrysalids (1953; Poczwarki Literackie 1984)

48. Zelazny, Roger

Creatures of Light and Darkness (1969; Stwory światła i ciemności Krajowa Agencja Wydawnicza 1988)

Doorways in the Sand (1976; Bramy w piasku Alkazar 1993)

The Dream Master (1966; Pan snów Atlantis 1991)

The Guns of Avalon (1972; Karabiny Avalonu Zysk i S-ka 1999)

Isle of the Dead (1969; Wyspa umarłych Atlantis 1992)

Nine Princes in Amber (1970; Dziewięciu książąt Amberu Zysk i S-ka 1999)

Roadmarks (1979; Droga Agencja Wydawnicza 1993)

Sign of the Unicorn (1975; Znak jednorożca Zysk i S-ka 2000)

This Immortal (1966; Ja, nieśmiertelny Zysk i S-ka 1994)

Inni autorzy: Harlan Ellison, Lord Dunsany (Edward Plunkett), Vonda McIntyre, H. Beam Piper, Cordwainer Smith (Paul Linebarger).