Zygmunt Zeydler-Zborowski "Goryl z Wołomina" - czyli awaryjna machina czasu

Wydawnictwo: LTW

Data wydania: 29.06.2012

Liczba stron: 140

Cena: 20,20 zł

Jedne dzieci czytają "Kubusia Puchatka" albo, w wersji hardcorowej, "Wilki w ścianach", ja zaś z trudem przypominam sobie moje pierwsze lektury. Na pewno nie było wśród nich historii ulizanych lub puchatych, nie było klasycznych dziewczyńskich wzdychadeł, może jakaś klasyka? Tak, kołacze mi się po lepetynie "Zew krwi..." Hm. Czym skorupka za młodu i tak dalej... Faktem niezbitym jest, i TO pamiętam wyraźnie, jakby się wydarzyło ledwie wczoraj po południu: jako dziecko czytałam kryminały i kropka. Moja mama kupowała od czasu do czasu takie kieszonkowe wydania z bardzo dosłownymi okładkami, na których widniały umalowe szminką usta, nogi truposza, ochlapane krwią ostrze noża i inne tego typu smakowitości. Pamiętam Joe Alexa, Jerzego Edigeya, Kąkolewskiego (taki tytuł niesamowity nawet pamiętam: "Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię" - ha! cóż za inwencja!), zagranicznie brzmiącą Barbarę Gordon, a nawet "Upiorny legat" Chmielewskiej. I ja te kryminały popołudniami, kiedy rodzicielstwo przebywało w pracy, podkradałam i czytałam namiętnie, taśmowo, czasem nawet dwa w jeden dzień. To były czasy! Przygoda, namiętności, zbrodnie... Czasem nawet akcja działa się nie w siermiężnym i burym Peerelu, a w egzotycznych sceneriach ZACHODU. 

Nie dziwota więc, że kiedy latem tego roku ukazał się kryminał z myszką Zygmunta Zeydlera-Zborowskiego o rozbrajającym tytule "Goryl z Wołomina", nie wahałam się długo i nabyłam ów skarb, pigułkę z zapomnianą i przykurzoną atmosferą tamtych lat, w nadziei, że lektura w czarodziejski sposób przeniesie mnie w przeszłość, w czasy obiektywnie rzecz biorąc ponure i nieciekawe, ale dla mnie wciąż słodkie niewinną dziecięcą słodyczą. 

I co, ciekawi jesteście pewnie, czy ów eksperyment z machiną czasu się udał?...Otóż okazał się sromotną i druzgocącą klęską. Litościwie nie będę rozwodzić się nad walorami tej minipowieści (sto czterdzieści stron - dziś nawet opowiadania są dłuższe). Pominę milczeniem nieporadności fabularne i naiwnostki, nie będę rozwodzić się nad kreacją bohaterów i głębią dialogów. Mogłabym podkreślić najwyżej jeden niezaprzeczalny plus: powieść, nawet ta jej szczątkowa, skromniusieńka forma, jest świadectwem czasu, który definitywnie i nieodwracalnie odszedł. Krucza, Świętokrzyska - te ulice są jeszcze, ale chyba jeszcze tylko z nazwy, a tamte lokale, kawiarnie, restauracje poznikały, nie ma ich, wyparowały jak japońskie miasta zmiecione bombą atomową, zostawiając po sobie niewyraźne odbicia na kartach śmiesznego, wzruszająco niezdarnego kryminału. Można pozbierać te kamyczki z drogi, która przyszła z przeszłości, ale nie zaprowadzi nas z powrotem. Można zadumać się nad nimi, szarymi, chropowatymi i brzydkimi, a potem odłożyć na półkę. A potem wrócić do przesyconych analizami DNA i dżipiesami nowoczesnych kryminałów, do wnikliwych portretów psychologicznych i zbrodni, o jakich Zeydlerowi-Zborowskiemu nawet się nie śniło. I zapomnieć o podróżach w czasie. Tamten czas, tamten smak, zapach i klimat istnieje już wyłącznie w moich wspomnieniach. I niech tam zostanie.

Książki nie oceniam, bo się wymyka wszelkim ocenom. 

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania Sardegny trójka pik, w kategorii autor dzieciństwa.