Ads 468x60px

wtorek, 30 lipca 2013

Alison Croggon "Land des Todes" (Black Spring) - alternatywne Wichrowe Wzgórza?


Wydawnictwo: Bastei-Lübbe
Tytuł oryginału: Black SpringData premiery: styczeń 2013
Liczba stron: 288
Cena: 12,99 euro
Nawiedzony dom, smagane wiatrem, zapomniane przez Boga i ludzi pustkowia, tajemniczy, mieszkający samotnie mężczyzna... czy to już było? Było. Każdy, kto pomyśli w tej chwili o Wichrowych Wzgórzach, niewiele się pomyli. 

Alison Croggon dała się poznać jako dość sprawna, choć nie wykazująca się jakąś powalającą maestrią pisarka fantasy, wydawana także i w Polsce. Trudno jednak porównywać sagę "Pellinoru" z tą oto książeczką, tomem stand alone, co już samo w sobie w świecie fantastyki jest cudactwem, kuriozum i ekstrawagancją zasługującą co najmniej na wzmiankę. W dodatku dziełko to ma tak niewiele wspólnego z najnowszymi (starszymi zresztą też) trendami w literaturze fantasy, że powstają wręcz wątpliwości, gdzie je zaklasyfikować (jeśli ktoś już koniecznie musi). 

"Kraina Śmierci", jak chciał niemiecki wydawca, czy też "Czarna wiosna", co bliższe oryginału, wymyka się wszelkiemu szufladkowaniu, rozczarowuje pod wielowa względami jednakowoż co zachwyca pod innymi. Co zachwyca? Setting. Północna, surowa kraina, rządząca się osobliwymi prawami, niedostępna i nie do ogarnięcia dla obcych, trącąca zaściankowością i reakcyjnością. Kraina, gdzie (podobno) występuje jeszcze magia, gdzie każda mieścina ma swojego czarownika, pełniącego funkcję pośrednią między funkcją kapłana a sędziego. Magię czarownicy stosują jendak nader rzadko, zaś kobiety - nigdy. Jest dla nich owocem zakazanym, zaś te nieliczne, w których drzemie, wiedźmy, skazuje się na śmierć.

Lina jest wiedźmą. Zdradzają ją fiołkowe oczy oraz drzemiące w niej siły, których sama nie do końca jest świadoma. Jako wiedźma jest przeklęta. Ale Lina jest także córką lorda. Społeczna pozycja zdaje się ją chronić przed wyrokiem śmierci, jednak kiedy jej ojciec umiera, sytuacja zmienia się diametralnie. To historia Liny - tragiczna, bolesna, pełna namiętności - jest osią tej powieści, wbrew temu, co moglibyśmy sądzić, wgryzając się w pierwsze stronice. Jest historią romantyczną, mroczną, opowiedzianą co do joty zgodnie z kanonem powieści wiktoriańskich. Czy jest też powieścią wtórną?... Cóż, nie sposób oprzeć się wrażeniu deja vu, kiedy śledzi się perypetie bohaterów, wystawianych na największe próby w posępnej scenerii, jako żywo przypominającej słynne wrzosowiska. 

I znów powracamy do scenerii tej powieści, do niepowtarzalnej atmosfery, do niezaprzeczalnego gotyckiego uroku, do namiętności. To ten klimat stanowi o jej walorach, nie fabuła, której jakoś zabrakło rozmachu, nie spektakularna akcja, której tutaj zupełnie brak, nie wizja świata, który wydaje się płaski i niedopracowany. Pojawiło się wprawdzie kilka interesujących wątków, jak choćby pustoszący całe osady obyczaj wendetty, sztywny gorset społecznych reguł, dławiący mieszkańców Krainy Śmierci, jednak zostały one ledwie maźnięte, naszkicowane lekką kreską, zbyt skąpo, by naprawdę zachwycić. To, co autorka pominęła w tle, nadrabia jednak w warstwie psychologicznej. Portret młodej kobiety, buntującej się przeciw sztywnym zasadom, przeciw skostniałym strukturom i prymatowi mężczyzn, kochającej wolność rebeliantki, jej silnej, egocentrycznej osobowości, jest wyrazisty, mocny i wiarygodny. Siłą tej powieści jest również język - piękny, bogaty, wzorowany na wspomnianych już angielskich powieściach, z wyraźnymi różnicami w stylu każdego z trójki zmieniających się narratorów, pełen elegancji, coraz rzadszej już w wydawanych współcześnie prozach. 

Tak samo trudno tę powieść zaklasyfikować, jak i ocenić. Pokocha ją na pewno wąskie grono miłośników gotyckich klimatów. Jednak mimo całego mrocznego uroku gdzieś głęboko pozostaje żal za niewykorzystanym potencjałem. Mogło wyjść z tego coś znacznie, znacznie większego. 


Pierwsze zdanie: "Po ostatniej długiej zimie musiałem wyjechać z miasta jak najdalej."
Gdzie i kiedy: Kraina Śmierci, północe tereny alternatywnej Anglii (?), kiedy - nie sprecyzowano
W dwóch słowach: gotycka i smętna
Dla kogo: dla fanów Wichrowych Wzgórz, ceniących klimat, język i elegancję powieści wiktoriańskich
Ciepło / zimno: 58°

środa, 24 lipca 2013

Już się kręci!...

Kość niezgody różne miewa kształty. Ta, która ostatnio rozjątrzyła mieszkańców Dachau i podzieliła ich na dwa zwalczające się obozy, jest monstrualna i widoczna zewsząd - o co skądinąd właśnie toczy się spór. W dodatku kosztowała pięć milionów euro, co jednak nie powinno kłopotać nikogo poza rolnikiem, który sobie na taką ekstrawagancję pozwolił oraz bankiem, który mu ten kaprys ochoczo sfinansował. 

Mowa o nim:


... nowiutkim, wcinającym się swą masywną sylwetką w niebo i w zapatrywania zagorzałych zwolenników oraz zacietrzewionych przeciwników rewolucji agrarnej i energetycznej, dokonującej się na naszych oczach i podwórkach, wiatraku.

Podczas gdy jedni sarkają, że wiatrak szpeci malowniczy pejzaż bawarskiej prowincji, inni argumentują, że kilkadziesiąt lat temu szpeciły linie wysokiego napięcia, które teraz nikomu jakoś nie przeszkadzają. Jedni z łezką w oku biadolą, że piękne krajobrazy dostępne będą tylko dla dobrze radzących sobie z Photoshopem, inni perorują, że lepszy wiatrak od atomu, zwłaszcza takiego przeciekającego. 


Kość niezgody już się kręci i nie pozostaje nam nic innego, jak ją zaakceptować wraz z faktem, że złociste łany zbóż niedługo pewnie odejdą do przeszłości, a nam przyjdzie zawieszać wzrok na parkach solarnych, połyskujących technologicznym fioletkiem i gigantycznych fallusach, sterczących wyzywająco w niebo. 


Wiatrak już stał się nową wizytówką Dachau, a pomysłowi organizatorzy polsko-niemieckiej akcji malarskiej wykorzystali go do swych własnych, wyższych celów. Okazało się że ściany budowli świetnie nadają się na galerię pod chmurką, gdzie miała miejsce wystawa dzieł, powstałych w czasie plenerów, w których brali udział artyści z Polski i Niemiec. Eviva l'arte!


czwartek, 18 lipca 2013

Ursula Poznanski "Blinde Vögel" (Ślepe ptaki) - jak zabić poezją


Wydawnictwo: Wunderlich
Data premiery: 02.04.2013
Liczba stron: 480 
Cena: 16,95 euro

Niemieckich kryminałów nie lubicie. A austriackie?... A może przekona Was do siebie polskobrzmiące nazwisko autorki? Będzie mały bonus za pochodzenie?... Szczerze mówiąc, ta książka żadnych bonusów nie potrzebuje. Obroni się doskonale sama.

"Ślepe ptaki" to powieść z jednej strony stanowiąca precyzyjne zwierciadło współczesnych czasów, z drugiej zaś rozczulająco niewspółczesna, staroświecka, wręcz klasyczna. Współczesność to największy portal społecznościowy na świecie, dla jednych drugi (a czasem nawet pierwszy) dom, dla innych kloaka, przekleństwo i samo zło. Facebook. Bez niego nie byłoby tej zbrodni. Niewspółczesność to klasyczne, zgodne z regułami sztuki główkowanie nad zagadką, oraz poezja. No bo kto dziś jeszcze czyta poezję?...

Ale od początku. W Salzburgu odkryte zostają zwłoki kobiety i mężczyzny. Ona została uduszona, on zastrzelony. Co ich łączyło? Gorący romans? Zawiedziona miłość? Czy to przypadek rozszerzonego samobójstwa, czy morderstwo? Początkowo nic nie wskazuje na to drugie. A jednak jest coś, co głównej śledczej o dźwięcznym nazwisku Bea Kaspary nie daje spokoju. Uparcie sprawdza trop po tropie, aż w końcu odkrywa jedyne ogniwo, łączące tę nierówną parę: oboje byli członkami grupy lirycznej na facebooku. Na forum tym miłośnicy poezji wpisują wiersze, które w jakiś sposób ich zaabsorbowały, wymieniają się komentarzami  lub dzielą ulotną chwilą. Sielanka. A jednak Bea Kaspary nie może się oprzeć wrażeniu, że niektórzy członkowie grupy porozumiewają się między sobą, zamieszczając na portalu dziwne, posępne cytaty, dołujące wiersze o śmierci, depresyjne słowa o strachu. Jej podejrzenia stają się bardziej namacalne, kiedy ginie jedna z miłośniczek liryki...

To już drugi kryminał z serii ze śledczymi Beą Kaspary i Florinem Wenningerem, ale w żadnym momencie lektury nie odnosi się wrażenia, że znajomość pierwszego tomu jest niezbędna. Życie prywatne policjantów oraz intryga kryminalna i śledztwo stoją w przyjemnych, wyważonych proporcjach. Ale to, co tak naprawdę stanowi o walorze tej powieści, to niespieszne (co nie znaczy, że nudne) rozgryzanie tajemnicy na podstawie skąpych i niekiedy dość onirycznych fragmentów układanki: cudownie nastrojowych, niekiedy dość mrocznych wierszy, obrazów, śladów nikłych jak muśnięcie skrzydeł motyla. Można się oczywiście zastanawiać, czy w prawdziwym życiu policja ma czas i chęć na tak żmudną i mrówczą pracę, a jednak w tym wypadku kupujemy zaangażowanie policjantki Bei w tę sprawę. Znakomicie przedstawiona jest niebagatelna rola facebooka w tej intrydze. Bezpośrednie cytowane komentarze użytkowników to poezja i komedia same w sobie - jakże to prawdziwe, prześmiewcze, smutne. 

Autorka, znana w Polsce z całkiem niezłego młodzieżowego thrillera "Erebos", znakomicie rozrzuciła tutaj tropy, nie zdradzając zbyt wiele i trzymając w zanadrzu wielki zwrot: jest tu umiejętnie dozowane napięcie, jest zaskoczenie i zagadka, nurtująca i dręcząca jak komary w tym roku. Ale - i tu przysłowiowa łyżka dziegciu - nie wszystko jest w tej powieści doskonałe. Wspomniany wielki zwrot następuje w kierunku zupełnie niespodziewanym, co samo w sobie byłoby kolejnym plusem, gdyby nie zbyt niebezpieczne otarcie się o brak prawdopodobieństwa. W którymś momencie, choć zdruzgotani i zszokowani historią, która wypłynęła w finale, zadajemy sobie pytanie, czy to wszystko jednak nie jest zbyt przekombinowane... Bo, i tutaj posłużę się truizmem, czas zaciera nie tylko ślady, on także goi rany, nawet te, który nigdy nie powinny się zagoić. I tym enigmatycznym stwierdzeniem zakończę, dodając tylko, że mimo tej ułomności, kryminał ten i tak przewyższa o głowę wiele innych ukazujących się na polskim rynku i szumnie wychwalanych. Brać, wydawcy, brać, póki ciepłe.


Pierwsze zdanie: "Ciemno."
Gdzie i kiedy: Salzburg, współcześnie
W dwóch słowach: Facebook i wiersz
Dla kogo: Dla poetów, fejsbukowców i tropicieli zadawnionych zbrodni
Ciepło / zimno: 76°

czwartek, 11 lipca 2013

Linwood Barclay "Fenster zum Tod" (Na własne oczy) - Hitchcock meets Rain Man

Wydawnictwo: Knaur
Tytuł oryginału: Trust Your Eyes
Data wydania: 02.11.2012
Liczba stron: 592
Cena: 14,99 euro 
Co tu dużo gadać, to jest po prostu znakomity thriller! Kiedy w najnowszym wydaniu magazynu "Bücher" opinię o tej książkce opatrzono najwyższą notą i etykietką "genialne" uśmiechnęłam się z pobłażaniem, bo w co jak w co, ale w genialne amerykańskie thrillery to ja średnio wierzę. Ale kiedy nadarzyła się okazja, by powieści wysłuchać, nie odmówiłam. Do prasowania i walkingu (bo podczas tych czynności wciągam dousznie lektury) w sam raz, pomyślałam sobie. Jakież było moje zdumienie, kiedy z każdą wysłuchaną minutą coraz bardziej przekonywałam się, że w zacytowanej opinii naprawdę niewiele jest przesady. To chyba najbardziej zwariowana historia, jaką kiedykolwiek czytałam, tak szalona, że aż prawdopodobna, i tak znakomicie skonstruowana, że po prostu nie ma się do czego przyczepić.

Gdybym musiała scharakteryzować tę książkę krótko, treściwie i obrazowo, to powiedziałabym, że to skrzyżowanie "Rain Mana" i "Okna na podwórze". Porównanie filmowe wprawdzie, ale tutaj jak najbardziej adekwatne, bowiem z grubsza rzecz biorąc o wizualizację tutaj chodzi. Oto trzydziestoparoletni Thomas Kilbride, chory na rzadki rodzaj schizofrenii (a może jednak autyzmu?) całe dnie spędza, wędrując po ulicach rozmaitych miast świata. Wędruje, nie wychodząc z domu. Nie odrywając wzroku od ekranu komputera. Tak, przemierza ulice, sfilmowane i zwizualizowane przez program "Whirl360". Dzień w dzień, od rana do wieczora. I pewnego dnia widzi w oknie głowę. Nie zwykłą głowę, ale owiniętą czymś białym i błyszczącym, jakby owiniętą plastikową siatką. A może to tylko styropianowa głowa na peruki? Thomas jest pewien, że w tej sekundzie, w której samochód wykonujący zdjęcia ulicy przejeżdżał obok tego domu, ktoś dusił drugiego człowieka. Ale Thomas jest inny. Jest ułomny. A może genialny? Bowiem Thomas nie tylko chodzi ulicami. On ich się uczy na pamięć. Z fotograficzną precyzją zapisuje w pamięci każdy detal, każdą wystawę, każdy numer i wygląd domu. Kartografuje.

Kiedy zaalarmowany przez niego brat Ray dla świętego spokoju udaje się do Nowego Jorku, by storpedować absurdalne twierdzenia Thomasa, na miejscu zastaje puste mieszkanie. Sąsiadka informuje go, że od mieszkające w nim dwie młode kobiety wyprowadziły się kilka miesięcy temu. Nie wie jednak, że swoją wizytą uruchamia lawinę wydarzeń, które już wkrótce mogą kosztować go życie.

Nie chce już mi się czytać głupawych amerykańskich powieści w stylu "zabili go i uciekł", schematycznych do bólu, naiwnych i powtarzalnych. A jednak tu Barclay potwierdza, że anglosaska szkoła powieści sensacyjnej i kryminalnej nadal funkcjonuje, i to znakomicie. "Okno na śmierć" (niestety, jeszcze nie wydane w Polsce) to przykład doskonałego rzemiosła, zaprawionego tą maleńką iskrą geniuszu, która sprawia, że nawet odkurzony pomysł w nowej, współczesnej oprawie jest w stanie kompletnie oszołomić. Zachłyśnięcie kolejnym niespodziewanym zwrotem akcji czy odkryciem, totalnie wywracającym spojrzenie na sprawę zdarzyło mi się tu parę razy, a ja nie zachłystuję się łatwo. Tyle o samej intrydze, a przecież mamy tu coś więcej.

Mamy znakomite kreacje bohaterów, w szczególności naszego "Rainmana". I obraz drażliwych, delikatnych relacji między braćmi, oscylujących między wrogością, irytacją, oddaniem i przywiązaniem. Barclay zdołał skreślić przepiękny portret inności, aż zadziwiające, że tak znakomicie wpasował się sensacyjną, bądź co bądź, opowieść. Bardzo podobał mi się też styl: lapidarny, ale podmalowany lekką ironią, ani trochę nie przesadzony, nawet w finałowych, zwalających z nóg scenach, w jakich niejeden piszący ma trudności z zachowaniem właściwej równowagi między tempem, wiarygodnością i plastycznością.

Książka-zaskoczenie, i to pozytywne.


Pierwsze zdanie: "To był zupełny przypadek, że skręcił wtedy akurat w Orchard Street i zobaczył okno."
Gdzie i kiedy: Promise Falls, Nowy Jork, współcześnie
W dwóch słowach: impet i precyzja
Dla kogo: dla miłośników Hitchcocka, perfekcyjnie skonstruowanych thrillerów i... wszystkich rainmanów tego świata
Ciepło / zimno: 89°

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania Book-Trotter oraz Czytamy kryminały

poniedziałek, 8 lipca 2013

Mariusz Czubaj "21:37" - niemiecki recenzent gościnnie u Krimifantamanii



Dziś Krimifantamania gości na swych łamach recenzenta największego niemieckiego portalu kryminalnego Krimi-Couch. Chcecie wiedzieć, jak widzą za granicą naszych autorów? Macie okazję podejrzeć, jak naszych recenzuje się za Odrą. Na tapecie: Mariusz Czubaj i jego powieść kryminalna "21:37". Recenzja ukazała się w czerwcu 2013 i publikowana jest za wiedzą i zgodą recenzenta oraz portalu. 

21:37 von Mariusz Czubaj
Mariusz Czubaj "21:37"Oryginał ukazał się w roku 2008 pod tytułem "21:37", wydanie niemieckie ukazało się w 2013 w wydawnictwie Prospero.
Miejsce i czas akcji: Polska / Warszawa, 1990 - 2009.
Przekład: Lisa Palmes. ISBN: 978-3941688377. 383 stron.






„Talking Ezechiel Blues“

 recenzja Matthiasa Kühna

W paru słowach:
Niedaleko Centrum Olimpijskiego w Warszawie znalezione zostają zwłoki dwóch młodych mężczyzn. Ofiary były klerykami miejscowego seminarium duchownego. Przed śmiercią mężczyzn poddano brutalnym torturom, a morderca wypisał ofiarom na twarzach liczby 21 i 37. Czyżby te liczby odnosiły się do godziny śmierci Jana Pawła II? Jaki związek miały te morderstwa ze śmiercią papieża? Powołana do życia komisja śledcza ma podjąć trop zabójcy. Jej członkiem zostaje również Rudolf Heinz, doświadczony profiler. W kręgu podejrzanych prędko znajdą się bardzo wpływowe i poważane osoby. Zanosi się na skandal niesłychanych wymiarów.

Na niemiecką scenę kryminalną wkracza nowy profiler: Rudolf Heinz. Polski komisarz o niemieckim nazwisku jest „profilerem, gitarzystą i posiadaczem brązowego pasa w karate”, jednak w obejściu - osobnikiem dość szorstkim, na co dzięki niepodważalnym kompetencjom może sobie pozwolić:
Jest profilerem – najlepszym w kraju specjalistą zajmującym się typowaniem nieznanych sprawców przestępstw. Samotnym łowcą tropiącym dzikie, unikatowe sztuki w rodzaju seryjnych morderców, gwałcicieli czy piromanów. W dodatku jest łowcą ledwie tolerowanym przez policyjnych rutyniarzy.
Pomijając fakt, że sprawcy przeważnie są nieznani, Heinz właściwie niespecjalnie interesuje się swoją pracą. Dopiero kiedy przestępca porządnie nadepnie mu na odcisk, komisarz obsesyjnie angażuje się w sprawę; sprawca, ofiara i metoda nie opuszczają go dzień i noc. Wówczas jednak choleryk Heinz łatwo popada w agresję. Poza tym policjant zwany „Hipisem” chętnie spędza czas w dojo greckiego mistrza karate, senseia Kastoriadisa, ale w głębi duszy czuje się muzykiem:
Hipis. Przezwisko nadali mu koledzy z zespołu. W przepoconych kanciapach, przerobionych na sale prób, zagraconych sprzętem muzycznym piwnicach, w magazynach pozbawionych wentylacji i oświetlanych jedną żarówką Heinz czuł się jeszcze najlepiej.
Rudolf Heinz nie jest zdrów: cierpi na chorobę Raynauda, schorzenie naczyniowe, powodujące skurcze i uczucie drętwości, szczególnie w palcach. Tryb życia policjanta nie sprzyja zahamowaniu rozwoju choroby. Poza tym Heinza prześladuje pewna stara sprawa, którą niegdyś nieomal przypłacił życiem.

Ale po kolei: Daniel Wyprych, były bokser o wielkiej przyszłości i nieciekawej teraźniejszości dokonuje makabrycznego znaleziska. Ktoś zamordował dwóch kleryków seminarium duchownego, a na ich ciałach wypisał liczby „21:37”. Podobno każde dziecko w Polsce wie – poza Heinzem, rzecz jasna ­– co one oznaczają: godzinę śmierci papieża. Ale czy w tym wypadku stanowią właściwy trop? I co oznaczają?

Rudolf Heinz niechętnie opuszcza Katowice i udaje się do stolicy. A tam nikt nie wita go z otwartymi rękoma: Heinz w roli przewodniczącego komisji śledczej walczy z uprzedzeniami i ignorancją kolegów, co zgryźliwcowi i gburowi nie przychodzi łatwo. Ich postacie, na czele z osobnikiem, który ze względu na przecinającą jego twarz bliznę nazywany jest Karloffem, zostały opisane bardzo barwnie. Karloff, początkowo uprzedzony do profilera z Katowic, otwiera się w końcu i wspiera go, nawet wbrew pozostałym kolegom.

Jednym z powodów, dla których Heinz nie zostaje ciepło przyjęty w nowym zespole, jest sposób, w jaki reaguje na wielką nowinę. Jest bowiem kwiecień 2007:
Nagłówki wszystkich gazet odświętną czerwoną czcionką informowały, że stało się coś niezwykłego. Informacje o przyznaniu Polsce i Ukrainie organizacji mistrzostw Europy w 2012 roku zapełniały wszystkie możliwe rubryki, od pierwszej strony po zwyczajowo umieszczany na końcu gazet sport. [...] Narodowy orgazm przy udziale piłki nożnej – Heinz pomyślał ze złością o stadnej miłości Polaków do futbolu.
Heinz, syn piłkarza, który uciekł na zachód, cierpi na piłkarską fobię, czyniącą z niego aroganckiego outsidera, dystansujacego się od normalnego ludu i jego zamiłowań. Wątpliwa to podstawa owocnej współpracy.

Heinz rzuca się zatem w wir dochodzenia: w klasztorze, gdzie studiowali zamordowani, również napotyka barwne postacie, na czele z rektorem, który podobnie jak komisarz, najlepiej się czuje w muzyce. Inaczej niż Heinz, którego przy życiu trzyma diabelstwo w rodzaju Roberta Johnsona, Johna Lee Hookera czy Steviego Raya Vaughna, rektor jest gwiazdą sakropopu.

Sprawa zakreśla szerokie kręgi, sięgając warszawskich elit. I tu Czubaj wyposaża swego profilera w sporą dozę jędzowatości: Heinzowi ani sekundę nie zależy na tym, by zyskiwać sympatię kogokolwiek. Maniera ta oczywiście jest aż nader klasyczna – i odrobinę zbyt mocno przypomina  zachowanie detektywów pokroju Philipa Marlowe’a czy Lwa Archera.

Pozostawmy jednak na boku wszystkie stereotypy powieści detektywistycznej, które Czubaj dość umiejętnie rozsiewa po swej powieści, i skupmy się na kwestii dla nas szczególnej: kto tak naprawdę zna Polskę? Ten wielki kraj na wschodzie dla większości niemieckich czytelników (kryminałów) jest białą plamą na mapie Europy. Wyraźnie odczuwa się to wtedy, gdy autor bez większych wyjaśnień żongluje postaciami i wydarzeniami polskiej popkultury, do czego oczywiście ma pełne prawo. Zabawne jednak, że na przekór temu tłumaczy, kim byli Sacco i Vanzetti – w  Niemczech ten duet rozpoznawalny jest bardziej niż Doda Elektroda, będąca kimś w rodzaju polskiej Danieli Katzenberger.

Mariusz Czubaj opublikował kilka książek na temat polskiej popkultury. Nic dziwnego zatem, że na kartach powieści pojawiają się postacie z filmu, muzyki i sportu, jak na przykład Zbyszek Cybulski, polski James Dean, znany z niedostępnego niestety w Niemczech filmu „Popiół i diament”, albo Dariusz Michalczewski czy Piotr Rubik, który jako kompozytor oratorium ku czci zmarłego Jana Pawła II zamyka merytoryczny krąg.

Mamy tu zatem do czynienia z kryminałem pochodzącym z kraju, o którym przeciętny Niemiec wie zbyt mało: z kraju, w którym jeszcze kilka dziesięcioleci temu panował stan wojenny, i w którym ranga policji w społeczeństwie jest zupełnie inna niż u nas. Brutalność należy dla kolegów policjantów, zwłaszcza tych starszych, do dobrego tonu. Kiedy zamordowany zostaje sutener, dla wielu polskich policjantów to tylko „jeden alfons mniej”.

To właśnie są te drobiazgi, które czynią 21:37 przeżyciem niemal egzotycznym. Szkoda tylko, że sam Heinz słucha przeważnie staroci w rodzaju Cream, ba, niestraszny mu nawet Black Sabbath – po kimś, kogo kreuje się na muzyka, spodziewałbym się czegoś więcej. Drobna rysa na gładkiej powierzchni, ale mniejsza o to.

SkyscraperTych drobnych rys w pierwszym tomie o Rudolfie Heinzu jest więcej. Jest tu parę dłużyzn, pojawia się humor, wprawdzie subtelny, ale niekiedy akurat w kwestiach humorystycznych autor przecenia własne umiejętności. Przykład: Heine jedzie pociągiem do Warszawy, przysłuchując się dwójce młodych karierowiczów – i na koniec wtrąca się do ich rozmowy. Sytuacja ta sprawia wrażenie nieco sztywnej i naciąganej. Jeśli Czubaj w kolejnych powieściach oszczędzi nam podobnych zbędnych wstawek, to ja profilera Rudolfa Heinza wraz z trupami w jego szafie chętnie powitam.

Powieść 21:37 przetłumaczyła Lisa Palmes – i to znakomicie! Z radością wyczekuję następnej sprawy dziwaka Rudolfa Heinza.

Matthias Kühn

Tłumaczenie: Agnieszka Hofmann


Recenzja ukazała się w czerwcu 2013 na portalu Krimi-Couch. Powieść recenzent ocenił na 77º, czytelnicy na 91º.

niedziela, 7 lipca 2013

Nowe niemieckie słowa, czyli jak wywołać shitstorm na facebooku

Konrad Duden

Niemcy z regularnością szwajcarskiego zegarka robią generalne porządki w swoim słownictwie. Język niemiecki liczy około 500 000 słów, z tego 140 000 zawarto w lingwistycznej biblii czyli słowniku Dudena. Duden jest zatem kwintesencją niemczyzny, odzwierciedla najbardziej aktualne trendy i czule reaguje na nowe słowa, nie przesadzając jednak z nowinkami (świadczy o tym choćby fakt, że dopiero teraz umieszczono w nim słowo Facebook). I w przeciwieństwie do polskich słowników co kilka lat jest aktualizowany. W zeszłym tygodniu ukazało się 26 wydanie słownika Dudena, zmieniając poprzednie z 2009 roku. Dokonano około 5000 zmian, eliminując słowa, które uznano za wymarłe, oraz dodając te, które pojawiły się w języku niemieckim w ciągu kilku ostatnich lat.

Nie sposób się oprzeć wrażeniu, że redakcja Dudena oddaje bastion po bastionie aglicyzmom. Kiedy czyta się oficjalnie dozwolone nowe "niemieckie" słowa, włosy stają dęba na widok osobliwych tworów w rodzaju Me-Too-Produkt, Low-Fat-Diät, czy niezywkle popularnego wśród młodzieży słówka lol (od laughing out loud). Błogosławieństwo sztabu lingwistów otrzymały również: Shitstorm, Flashmob, Digital Native (czyli osoby, od urodzenia mające intensywny kontakt z mediami cyfrowymi i obchodzące się z nimi w sposób naturalny), Gaming, QR-Code, E-Book-Reader, a także Social Media. Słodkie zdrobnienie komputera Compi również znalazło się w szeregu oficjalnych nowości.

Ale nowe słowa to nie tylko anglicyzmy, wśród których jest wiele pojęć z dziedziny technologii, które siłą rzeczy funkcjonują w języku z braku rodzimych odpowiedników. Okazuje się, że niemczyzna jest niezwykle kreatywna, jeśli chodzi o nazywanie akualnych zjawisk, pojęć i czynności. Kilka lat temu nie było słowa Enkeltrick, ponieważ nikt nie oszukiwał naiwnych seniorów sposobem "na wnuczka". Słowo Liebesschloss to nie pałac miłości, ale kłódka, zaczepiana na barierce mostu dla uwiecznienia uczucia. Kaltreserve to nie zawartość lodówki, chomikowana na czarną godzinę, ale elektrownia atomowa, wyłączona z eksploatacji, ale nie zlikwidowana. Jasminrevolution to nie nowe pojęcie z dziedziny hodowli rośli, tylko słowo określające wydarzenia polityczne w Tunezji. Z nowych czasowników kłują w oczy wellnessen (tłumaczyć nie trzeba) i hartzen (przebywanie na zasiłku dla bezrobotnych).

Zabawne są wysiłki naszych sąsiadów, zmierzające do pogodzenia politycznej poprawności, równości płci i językowych uzusów. Nie sposób nie uśmiechnąć się na widok słów Vorständin (członkini zarządu), Rabaukin (łobuziara) czy Vollpfosten (to nie określenie wzięte z marketu budowlanego, tylko kołek - w znaczeniu kompletny idiota). W tym ostatnim przypadku zastanawia fakt, że nie ma dla kołka rodzaju żeńskiego...

Osoby, które lubią starocie, od dziś mogą rzewnym okiem spoglądać na takie słowa jak: Adrema, Autocoat, Buschklepper, Dragonade, Füsillade, Mistigkeit, Mohammedanismus, Moskowitertum, Stickhusten, Telekrat, vetterlich. Tych słów w niemczyźnie, oficjalnie przynajmniej, już nie ma. Nie ma ich, ale nadal można sprawdzić ich znaczenie w Internecie. Buschklepper - złodziej, zaczajony w krzakach... Czyżby w czasach internetowych przekrętów nikt już nie czaił się w krzakach, żeby okraść bliźniego?...


poniedziałek, 1 lipca 2013

Rilke - pomocy!


I znowu proszę Was o pomoc - tym razem chodzi o wiersze Rilkego. Jeden z nich został zacytowany w tłumaczonej przeze mnie powieści. Szukanie w internecie nie dało rezultatów, mam problem nawet ze stwierdzeniem, czy w ogóle został przetłumaczony na polski.

Chodzi o drugi z cyklu sześciu wierszy dedykowanych Madeleine Broglie, bez tytułu (ew. za tytuł podaje się czasem pierwszy wers):

... Und sagen sie das Leben sei ein Traum: Das nicht;
Nicht Traum allein. Traum ist ein Stück vom Leben.
Ein wirres Stück, in welchem sich Gesicht
Und Sein verbeißt und ineinanderflicht
Wie goldne Tiere, Königen von Theben
Aus ihrem Tod genommen (der zerbricht).

Czy ktoś ma w domu tomik z tłumaczeniem jego wierszy? A może ma możliwość sprawdzenia w bibliotece? A może jest wśród Was ekspert od poezji Rilkego?... Albo ukryty poeta, który przetłumaczyłby te wersy sam?...