Reginald Hill "Rache verjährt nicht" (Woodcutter) - o drwalu i zemście?...

Wydawnictwo: Suhrkamp Verlag
Tytuł oryginału: The Woodcutter
Data premiery: 11.11.2012
Liczba stron: 683
Cena: 19,95 euro

Pozwólcie, że rozpocznę cytatem:

Jestem człowiekiem o na wskroś pojednawczym usposobieniu. A oto moje życzenia: skromny domek kryty strzechą, przy tym jednak dobre łóżko, dobre jedzenie, mleko i masło pierwszej świeżości, przed oknem kwiaty, przed drzwiami kilka pięknych drzew, jeśli zaś dobry Bóg chce mnie w pełni uszczęśliwić, to niech da mi się nacieszyć widokiem sześciu czy siedmiu moich nieprzyjaciół wiszących na tych drzewach. Z sercem przepełnionym wzruszeniem wybaczę im wszystkie krzywdy, jakie mi wyrządzili w życiu – no, trzeba wybaczać nieprzyjaciołom, ale nie wcześniej, nim zawisną.

Heinrich Heine 

Czym to pachnie? Coś jakby... zemstą? Jeśli weźmiemy do tego bardzo plakatywny niemiecki tytuł (Zemsta nie ulega przedawnieniu) ostatniej powieści Reginalda Hilla, a także liczne cytaty i skojarzenia z Hrabią Monte Christo, nabierzemy stuprocentowego przekonania, że motywem przewodnim będzie tutaj zemsta. Przekonanie to ucementuje się, gdy autor wprowadzi nas w historię swego bohatera. Wolf Hadda pewnego dnia traci wszystko - rodzinę, majątek, dobre imię i wolność. Do jego domu o świcie wpada tabun policjantów, wymachujących nakazem przeszukania, on sam zostaje zatrzymany pod zarzutem malwersacji oraz pedofilii. Ktoś go wrabia - myślimy natychmiast i już malujemy sobie dalszy ciąg: Hadda wychodzi po latach więzienia i mści się na swych wrogach. 

Ha!... Tak postąpiłby może pisarski żółtodziób, nowicjusz wprawiający się dopiero w niuansach suspensu, ale nie Reginald Hill. Ten nestor kryminału nie od dziś wiedział, jak wodzić za nos czytelnika i nigdy nie pozwoliłby sobie, by czytelnik już na pierwszych stronach rozgryzł jego intrygę. Mistrz manipulacji tak położy tropy, że wielokrotnie zwątpimy w niewinność Haddy, na przemian wynosząc go na ołtarze męczeństwa i strącając w piekielne otchłanie, by cierpiał za grzechy. To w końcu Hadda jest pedofilem czy nie?... Zrobił przekręt czy nie?... Oszukuje wszystkich, łącznie z sobą, czy nie?... Co jest prawdą, a co perfidną iluzją?... Nie myślcie sobie, że tak dzieje się tylko z naiwnym czytelnikiem, ślepo podążającym za literackim tropem, w pułapkę zastawioną przez Haddę wpada również profesjonalistka, więzienna psychiatra doktor Ozigbo, która z czasem zaczyna żywić do osadzonego uczucia, całkowicie kłócące się z jej zawodową etyką. I w ten sposób wszyscy ulegamy iluzji, kompletnie bezradni wobec miażdżącej maestrii Hilla, który spokojnym piórem, bez egzaltacji i histerii, bez tanich patetycznych sztuczek kreśli wielką, epicką historię, w której się zatapiamy bez reszty. 

Siła tej książki tkwi w psychologicznym wyrafinowaniu. Owszem, autor sporadycznie zaserwuje ten czy inny fajerwerk, przyprawi swe dzieło spektakularną sceną, ale nie szafuje przy tym brutalnością i rozbryzgami krwi. Tutaj smakuje się każdą scenę (rozkochani w angielskich krajobrazach będą mieli prawdziwą ucztę), każdy dialog (co za misterny, precyzyjny i podszyty subtelną ironią język!), każdy rys bohatera (przywodzący na myśl angielskich i francuskich klasyków - tak, znowu Hrabia Monte Christo, może nawet pan Rochester). Tutaj przeżywa się emocje przekraczające ramy zwykłego kryminału, tutaj wchodzą w grę uczucia wielkie i pierwotne, a także wyrachowanie, zlodowacenie duszy i skrywane przez lata mroczne tajemnice. W chwili, gdy już wydaje nam się, iż wszystko wiemy, Hill zbiera wątki i rzuca kluczowe postacie na skałę (dosłownie) w kulminacyjnej scenie, której dramatyzm i emocje łączą się w perfekcyjny sposób. Acha, i jedno ostrzeżenie: nie myślcie sobie, że ta domniemana zemsta to kluczowy motyw tej powieści. Nie dajcie się zwieść: tutaj zwodnicze pułapki czyhają na każdym kroku. 

Nie będę ględzić i kadzić - to jest majstersztyk, sublimacja dobrej literatury ocierającej się o kryminał,  i wreszcie - niestety - pożegnalny prezent Hilla dla miłośników jego prozy. Na takie książki czeka się latami.

Winslow Homer - The Woodcutter, 1891 - odegra tu niebagatelną rolę

Pierwsze zdanie: "Lato 1965: Profumo popadł w niełaskę; Ward zmarł; Beatlesi na pierwszym miejscu z albumem Please Please Me; Martin Luther King miał swoje marzenie; marzenie JFK miało nie potrwać długo; zimna wojna osiągnęła najniższe temperatury; świeży powiew zmian wiał coraz mocniej w kolonialnej Afryce, zaś jego mocne podmuchy odczuwalne były aż po Wrota Łez w kontrolowanym przez Brytyjczyków Adenie."

Gdzie i kiedy: Wielka Brytania: Londyn i hrabstwo Kumbria, 2008-2018 

W dwóch słowach: wyrafinowana i wysmakowana

Dla kogo: dla ceniących misterną intrygę i angielskie epickie klimaty

Ciepło / zimno: 98°

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania Anety "Czytamy kryminały".